कितवा
मराठी
[संपादन]उच्चार
[संपादन]
|
|
सर्वनाम
[संपादन]- प्रकार: प्रश्नार्थक-सर्वनाम
- लिंग:पुल्लिंगी/ नपुंसकलिंगी (स्त्रीलिंगी : कितवी, नपुंसकलिंगी: कितवे )
- वचन: एकवचन (अनेकवचन : कितवे,)
- अर्थ:
विभक्ती
[संपादन]- या अर्थाने:
| विभक्ती | एकवचन | अनेकवचन |
|---|---|---|
| प्रथमा | [[ ]] | |
| द्वितीया | कितव्यास , कितव्याला, कितवीते | कितव्यास, कितव्याला, कितवीते |
| तृतीया | कितव्याने/कितवीने,कितव्याशी/ कितवीशी | कितव्यांनी, कितव्यांशी |
| चतुर्थी | कितव्यास, कितव्याला, कितव्याते | [[]], [[]], [[]] |
| पंचमी | [[]] | कितव्याहून |
| षष्ठी | कितव्याचा, कितव्याची, कितव्याचे | कितव्याचा, [[]], [[]] |
| सप्तमी | [[]] | [[]] |
| संबोधन | कितवा | नो |
भाषांतरे
[संपादन]- या अर्थाने:
|
|
वाक्यात उपयोग
[संपादन]- तुमचा बोर्डात कितवा क्रमांक आला ?
- तुमची मुलगी कितव्या इयत्तेत शिकते?
- तुमचा मुलगा कितव्या इयत्तेत शिकतो?
अधिक माहिती
[संपादन]वाक्प्रचार
[संपादन]म्हणी
[संपादन]संधी व समास
[संपादन]- कितव्यांदा?
संकीर्ण माहिती
[संपादन]- कितवा हा शब्द आपण मराठीत जरी सर्रासपणे वापरत असलो तरी अन्य कित्येक भाषांमध्ये या प्रश्नार्थक-सर्वनामासाठी पर्यायी शब्दच सापडत नाही.हिन्दी,इंग्रजी,अरबी अशी भाषांची यादीच बनवता येईल ज्यांत `कितवा'ला पर्याय सापडत नाही.मराठीत `कितवा' जसा आहे तसा गुजरातीत केटलामो,कन्नड मध्ये एष्टनेय,तेलुगूत एन्नोवं,फ़ारसीत चॅन्दोम,जर्मनमध्ये वी फ़िल्टं इ. भाषांत चपखल पर्याय सापडतात.संस्कृतात `कतम' हा शब्द कितवाचा पर्याय म्हणून लोकप्रिय असला तरी त्यासाठीचा चपखल शब्द `कतम' नसून `कतिथ' आहे - हे साधार स्पष्ट करणे हा या शोधनिबन्धाचा एक हेतू. बरेच कोशकार `कतिथ' या शब्दिमासाठी इंग्रजीत `हाउमेनिअथ'/`हाउमेनिअस्ट'(मोनिअर-विलिअम्स,२००३/१८९९:२४६) असा कृतक शब्द निर्माण करतात.त्याप्रमाणे हिन्दीसाठीही कोशकार `कितनवा'(सूर्यकान्त,१९८१) अशी शब्दनिर्मिती करतात.या निबंधात या गोष्टीचाही शोध घेण्यात आला आहे की इंग्रजीतील fourth, fifth, sixth यातील `-th' हा प्रत्यय व संस्कृतातील चतुर्थ, षष्ठ, कतिथ व कतिपयथ यातील `थुक्'(पाणिनीय संज्ञेनुसार)प्रत्यय म्हणजेच `थ' हे सजातीय (cognate) आहेत काय? `कितवा' या अर्थी `कतम' कसा चपखल पर्याय नसून कतिथ कसा चपखल आहे ते पाहू.थोडीशी सूक्ष्मेक्षिका हे समजून घेण्यासाठी पुरेशी आहे.संस्कृतात `कितवा' या अर्थी नेहमीच `कतिथ' हाच शब्द वापरात होता व `कतम'चा अर्थ सर्वत्र `अनेकातील कोणता अथवा कोण' असाच दृष्टीस पडतो.हे आपण साधार स्पष्ट कसे होते ते पाहूच पण त्यापूर्वी `कतम' व `कतिथ' वरची पाणिनीय सूत्रे२ कोणती ते पाहून ठेवू.`कतम' मध्ये `डतमच्' प्रत्यय असल्याचे पाणिनी या सूत्रात सांगतो-
- पुढे वाचा:कितवा'चा भाषावैज्ञानिक उलगडा१
साहित्यातील आढळ
[संपादन]- के तत्रान्ये कितवा थीव्यमाना; विना राज्ञॊ धृतराष्ट्रस्य पुत्रैः पृच्छामि तवां विथुर The Mahabharata in Sanskrit: Book 2: Chapter 52
- कितवा यानि थीव्यन्तः परलपन्त्य उत्कटा इव 20 [य] यॊ नः संख्ये नौर इव पारनेता The Mahabharata in Sanskrit: Book 2: Chapter 58
तत्सम उच्चारणांचे इतर शब्द
[संपादन]
|