सहाय्य:संगणक टंक
या लेखात Font या इंग्रजी शब्दास मराठीत टंक असा प्रतीशब्द वापरला आहे. संगणकपूर्व काळात टंकलेखन हे टंकलेखन यंत्र वापरुन किंवा खिळे जुळवून केले जात असे. चिन्हबदलाच्या सहाय्याने (Character Encoding) संगणकावर टंकलेखन शक्य झाले तरीही सुरुवातीला तांत्रिक मर्यांदामुळे संगणकावर व इंटरनेटवर भारतीय भाषांचा उपयोग मर्यादित राहिला. यातच संगणक शिक्षीत भारतीय लोक मुख्यत्वे इंग्रजी भाषेचा वापर करत आणि भारतीय भाषांच्या संगणक टंकाकरता मोजावी लागणारी किंमत, वापर सुरू करण्याकरता करावी लागणारी क्लिष्ट प्रक्रिया, दर संगणक टंकासोबत बदलणारी कळफलक आखणी (Keyboard Layout) यामुळे भारतीय भाषांच्या संगणक टंकांचा वापर कमी राहीला आहे.[१],[२]
व्यापारीतत्वावर मॉड्युलर सिस्टिम, सिडॅक, आयट्रांस आणि इतर छोट्या-मोठ्या आस्थापनांनी संगणक टंक भारतीय भाषांत उपलब्ध करुन दिले. काही संकेतस्थळांनी टंक प्रत्येक वेळी डाउनलोड करण्याऐवजी आपोआप डाउनलोड होणारे डायनॅमिक संगणक टंक आणि भारतीय भाषांत ईमेल, चॅट सुविधा पुरवण्यास सुरवात केली. पण बहुसंख्य सामान्य माणसांच्या दृष्टीने संगणकावरील भारतीय भाषांतील टंक सुलभ पद्धतीने, स्वतंत्र स्वरुपात (Platform Indipendant) सहज उपलब्ध नव्हते.
खरी क्रांती विंडोज ९८ ही संगणक प्रणाली मागे पडून व वाढत्या आधुनिक युनिकोड अनुरूप (Unicode Compatible) टंकांच्या, युनिकोड अनुरूप संकेतस्थळांच्या उपलब्धतेमुळे नजरेच्या टप्प्यात दिसते आहे.
अजुनही बहुसंख्य भारतीयांना त्यांच्या स्वत:च्या भाषेतील टंक वापरण्याकरता किमान तांत्रिक माहिती माहीत असणे श्रेयस्कर ठरते.
Font व्याख्या आणि विषयाची व्याप्ती
[संपादन]- (येथे तुलनात्मक टंक छायाचित्र हवे आहेत )
वस्तुत: सर्व अक्षरचिन्हे उपलब्ध असलेल्या एकाच वळणाच्या एकाच आकाराच्या टंक समुहास Font[३] असे म्हणता येइल. यास हिंदी भाषेत 'अक्षरमाला' असाही शब्द प्रचलित होत आहे.
इंग्रजी भाषेसाठी टाईम्स न्यू रोमन (Times New Roman), एरियल (Arial) यांसारखे टंक सर्वसाधारणतः आधीपासूनच उपलब्ध असतात जे फक्त निवडावे लागतात. बहुसंख्य इंग्रजी टंकांना मुद्रणाधिकारांचा प्रश्न येत नाही.
आता भारतीय भाषांमध्ये देखील पुरेसे मोफत टंक इंटरनेटवर उपलब्ध हो‍ऊ लागले आहेत. आपल्या संगणकावरील संगणक प्रणाली आणि ब्राऊझरनुसार योग्य टंक संगणकावर डाऊनलोड करुन घ्यावा. मात्र बर्‍याचदा केवळ टंक बसवणे पुरेसे ठरत नाही .
- काही भारतीय टंक लिहीण्या/संपादण्याकरीता विशिष्ट संपादनपटलाची (Editor) आवश्यकता असू शकते.
- विशिष्ट कळफलक आखणीची (Keyboard Layout) आवश्यकता भासू शकते.
- या विशिष्ट पटलावर संपादन पूर्ण झाल्यानंतर लेखाचे इतर उपलब्ध पटलांवर किंवा प्रणालींमध्ये स्थलांतर (Cop-Paste) करण्यापूर्वी विशिष्ट रुपांतरण पद्धतसुद्धा (Transliteration) लागू शकते.
त्यामुळे भारतीय भाषांचे संगणक टंक संबधित टंकाकरीता लागणार्‍या संपादनपटल (Editor), कळफलक आखणी (Key Board Leyout), रुपांतरण पद्धती (Transliteration) आणि मदत पाने (Help Pages) अशा संचाच्या स्वरुपात उपलब्ध होणे सोयिस्कर ठरते. त्यामुळे भारतीय भाषांतील संगणक टंक हा विषय व्यापक पातळीवर अभ्यासावा लागतो.
भारतीय संगणक टंकांचे प्राथमिक प्रकार
[संपादन]- (हा विभाग व्यवस्थित लिहीण्यास मदत करा)
ढोबळमानाने सध्या उपलब्ध असणार्‍या भारतीय संगणक टंकांचे प्रकार पुढीलप्रमाणे सांगता येतील:
- #मर्यादीत उपयोगाचे टंक,
- #वेबपेजवर उपयोगात न आणता येणारे टंक,
- वेबपेजवर वापरताना #डाउनलोड करावे लागणारे टंक,
- वेबपेज वरुन आपोआप डाउनलोड होणारे #गतिशील टंक (Dynamic Font),
- स्वतंत्र स्वरुपाचे (Platform Indipendant), युनिकोड अनुरूप टंक,
- ऑन लाईन वापरता येणारे टंक.
काही विकत मिळणारे संगणक टंक संबधित आस्थापनांच्या मुद्रणाअधिकारांमुळे फक्त वाचण्याकरीता वापरता येतात. तसेच संगणक टंकांकरता लागणार्‍या विशिष्ट आखणीमुळे (Layout) लेख वाचताना अडचण येऊ शकते.
तांत्रिक संज्ञा
[संपादन]- (ह्या विभागाचा विस्तार करा)
- आपण वापरत असलेल्या संगणकात कोणती संगणक प्रणाली आहे हे कसे पहावे?
- संगणकातील संगणक टंक फोल्डर कसे उघडावे?
- संगणक टंक कसे स्थापन (Install) करावेत?
- संगणक टंकाची जुनी आवृत्ती कशी, केव्हा आणि का काढून (Uninstall) टाकावी ?
- मायक्रोसॉफ्ट ऑफिसच्या वर्ड, एक्सेल आणि इतर संगणक प्रणालित संगणक टंक कसे निवडावेत?
- कळफलक आखणी (Keyboard Layout)?
- कळफलक आखणी प्रकार १
- कळफलक आखणी प्रकार २
- इंटरनेट ब्राऊझर म्हणजे काय?
- इंटरनेट ब्राऊझर कोणता आहे हे कसे पहावे?
- मराठीत आणि देवनागरीत वाचता येऊ शकणारी संकेतस्थळे कोणती?
- टंक डाउनलोड करुन नंतर वाचणे म्हणजे काय? ते कसे करावे?
- गतिशील टंक (Dynamic Font) म्हणजे काय?
- युनिकोड अनुरूप टंक म्हणजे काय?
- युनिकोड यू. टी. एफ.-८ (UTF-8) काय आहे? तिथे कसे जावे?
- इंटरनेट ब्राऊझरमध्ये युनिकोड अनुरूप टंक कसे वापरावेत?[४]
- इंटरनेट ब्राऊझचा रचनाबदल (Encoding) म्हणजे काय? तो कसा करावा?
- इंटरनेट ब्राऊझरमध्ये भाषा कशी निवडावी?
- इंटरनेट ब्राऊझरचा रचनाबदल आपल्या पसंतीनुरुप करणे (User Defined Encoding) म्हणजे काय? तो केव्हा व कसा करावा?
- इंटरनेटवर युनिकोडच्या सहायाने भारतीय भाषांतील संगणक टंक वापरुन कसे लिहावे?
देवनागरी संगणक प्रणाली Font Downloads
[संपादन]बराहा
[संपादन]बराहा ही भारतीय भाषांत सहजतः लेख लिहीण्या करीता बनवलेली सोपी संगणक लेखन प्रणाली आहे. ही संगणक लेखन प्रणाली भारतीय भाषेतील शब्दांवर विविध प्रकारच्या प्रक्रीया सुलभतेने करते. त्यामुळे संगणकावरील विविध कामे, जसे की विविध दस्तावेज (Word Application),internet आणि Web Pages वर लिहीणे, इ मेल लिहिणे, संगणका वरील कार्यालयीन कामे आपण आपल्या स्वत:च्या मातृभाषेत करु शकतो.बराहायुनिकोड ला सपोर्ट करते.अधिक माहिती साठी बराहा मध्ये मराठी कसे टाइप करावे हा लेख वाचावा
- बराहा Direct[५]
Unicode technology मुळे आणि बराहा (roman marathi) मधे लिहिलेला मचकूर direct मराठीत convert होतो ज्याने करुन मराठीत लिहिणे सहज शक्य होते. सर्व प्रथम बराहा software download/install करावे लागेल. त्या नंतर 'बराहा direct' नावाचे software सुरु करावे लागेल. Software सुरु झाले की त्यात खालिल प्रमाणे settings कराव्यात: Indian Language - Hindi-Marathi Activation Keyboard वरील F11किंवा F12 इंग्रजी किंवा मराठी हवे ते एका नंतर एक लिहीता येते. Output Format -internet/webapage वर लिहीण्या करीता Unicode .
- बाकीच्या editors (Word, Notepad, etc)करीता ANSI निवडा.संबधीत Editor madhye पण बराहा देवनागरी Font निवडा.
Itranslator
[संपादन]- Itranslator हा संगणक टंक #Itrans पेक्षा वेगळा आहे.
सरस्वती
[संपादन]- सरस्वती IME युनिकोड प्रणाली
युडिट
[संपादन]विन्डोज एक्सपी मधील भारतीय भाषांसाठीची उप-प्रणाली
[संपादन]- Indic Input IME which contains phonetic layouts for Windows XP युनिकोड प्रणाली
थंडरबर्ड
[संपादन]- 'थंडरबर्ड|थंडरबर्ड' हे ईमेल सॉफ्टवेअर मराठीतून ईमेल पाठवण्यासाठी तसेच आलेले मराठी ईमेल वाचण्यासाठी उपयुक्त आहे. हे सॉफ्टवेअर मोझीला.ऑर्ग ह्या संकेतस्थळावरून डाऊनलोड करता येईल.
वॉशिंग्टन विद्यापीठ कळपाट
[संपादन]- वॉशिंग्टन विद्यापीठ|वॉशिंग्टन विद्यापीठ]कडून देवनागरीसाठी कळपाटाच्या (कीबोर्ड) जुळणीचे (मॅपींग) सॉफ्टवेअर उपलब्ध आहे. ह्या जुळणीचा उपयोग करून वर्डपॅड किंवा तत्सम युनिकोडमध्ये शब्दरचना करू शकणार्‍या सॉफ्टवेअरमध्ये रचलेला मजकूर आपण विकिपीडियामध्ये कॉपी - पेस्ट करु शकता.
तख़्ती
[संपादन]- देवनागरी लिपीत लिहिण्यासाठी [तख़्ती|तख़्ती] या सॉफ्टवेअरचाही उपयोग करता येतो.
सुशा शिवाजी
[संपादन]आइसिस
[संपादन]- आइसिस युनिकोड compatible.
चंदास आणि उत्‍तरा
[संपादन]- (या विभागाचे भाषांतर करा)
- चंदास आणि उत्‍तरा
Chandas font, Uttara font, Chandas Devanagari IME, Chandas Volt project, Uttara Volt project are released under GNU General Public License Chandas - Devanagari Unicode Open Type font (ttf) with the largest ligature set. The font contains 4347 glyphs: 325 half-forms, 960 half-forms context-variations, 2743 ligature-signs. It is designed especially for Vedic and Classical Sanskrit but can also be used for Hindi, Nepali and other modern Indian languages. The font includes Vedic accents and many additional signs and provides maximal support for Devanagari script.
Anglefire संकेतस्थळा वर विविध
[संपादन]गार्गी,सेतुदेव
[संपादन]हरेकृष्णा
[संपादन]संस्कृत टंक
[संपादन]संस्कृत विकिपिडीयाची भलावण
[संपादन]अभिव्यक्‍ति हिंदी संकेत स्थळाची भलावण
[संपादन]हर्ष कुमार यांचे शुषा टंक
मुक्त स्त्रोत टंक
[संपादन]युनिकोड मध्ये टंक डाउनलोड न करता ऑनलाईन लिहिणे
[संपादन]- मायक्रोसॉफ्ट संगणक प्रणालीतील अंगभूत टंक - अनेक मायक्रोसॉफ्ट संगणक प्रणाली (जसे विंडोज २०००, विंडोज एक्स.पी., इ) मध्ये युनिकोड टंक अंगतःच असतात. काही छोटे बदल करताच ही सुविधा वापरता येते.
- गमभन गमभन टंकलेखन सुविधा हि बाळबोध Beta आवृत्ती आहे.
- अनेक भारतीय भाषा एकाच वेळी
- छहरी संकेतस्थळ
- हिंदी हग
- यूनिनागरी
- मनोगत
- saraswaticlasses
मऱ्यादित उपयोगाचे टंक
[संपादन]- फकत संबधीत वेबपेजवर अथवा इमेल लिहीण्या करीता वापरता येणारे Online संगणक टंक
- ब्लॉग
- चॅट
अधिक माहिती
[संपादन]विकिपीडिआ साहाय्य:Setup For Devanagari
इतर संकेत स्थळांकरता क्‍वचित लागणारे देवनागरी टंक
[संपादन]- भारतीय माहिती तंत्रज्ञान विभागने उपल्बध केलेले युनिकोड टंक
- किरण टंक काही संकेतस्थळे हे टंक वापरतात.युनिकोड सपोर्ट नसलेली मोफत संगणक टंक प्रणाली]
फक्त विकत मिळणारे संगणक टंक
[संपादन]डाटाफ्लो संकेत स्थळ DTPकरिता लागणारे सर्वात जुनी संगणक प्रणाली आणि सर्व प्रमूख वृत्त्पत्रांना टंक प्रणाली पुरवण्याचा दावा करते.
- लिंग्वा युके
- मॉड्युलर इन्फोटेक हि भारतिय भाषांकरिता सर्वात जुनी व्यापारीक तत्वा वरील आघाडीचे संगणक टंक पुरवणारी अस्थापना आहे.'श्री लिपी 'या नावाने त्यांचे टंक वापरले जातात.हि अस्थापना मुद्रणाधिकारांस अत्यंत महत्व देते.वाचण्या साठीचे टंक:हे टंक फक्त वाचना साठी वापरावेत लिहीण्या साठी नाही.[८][९]२२०० पेक्षा जास्त पद्धतीचे टंक पुअरवण्याचा यांचा दावा असतो.(बहुधा युनिकोड सपोर्ट उपलब्धते बद्दल निश्चित कल्पना नाही.ह्या बद्दल अधिक माहिती हवी आहे.)[१०]
- सुगम ९८देवनागरी करिता मायक्रोसॉफ्ट विंडोज९८ वर चालणारे युनिकोड टंक उपलब्ध असल्याचा दावा यांचे संकेतस्थळ करते.
- सि डॅक चे लिप टंक हे टंक श्रीलिपी पेक्षा नविन आहेत.आत्‍ता पर्यंत उपलब्ध माहिती नुसार ते युनिकोड सपोर्ट करत नाहीत.
संबंधीत तांत्रिक आणि पारिभाषिक शब्द
[संपादन]मराठी भाषा युनिकोड Dingbat,Glyph,Font face,Mapping of Unicode characters UTF8 Windows ANSI code page
शह आणि मात
[संपादन]- संगणक टंक वापरताना येणार्‍या अडचणींचे स्वरुप:
- तांत्रिक संज्ञांची माहिती आणि पारिभाषिक शब्द
- वापर सुरु करण्या करिता करावि लगणारी क्लिष्ट प्रक्रिया,
- प्रमाणिकरणाचा अभाव: दर संगणक टंका सोबत बदलणारे किबोर्ड ले आउट्स
- रुपांतरणातील मर्‍यादा
- Embeded Dynamic,Unicode,Minglish
- लिखीत मजकुर सुबक वाचनीय स्वरुपात वेगाने मांडण्याचे काम टंक लेखन करते.हाताने लिहीलेल्या मजकुराला हस्त लिखित,Type केलेल्या मजकुरास टंकलिखीत आणो छापील मजकुरास मुद्रीत असे म्हणण्याचा प्रघात आहे.त्याप्रमाणेच कदाचित संगणकावर लिहीलेल्या मजकुरास संगणक लिखीत असे म्हणता येइल का या बद्दलचे व संबधित पारिभाषिक शब्दांबद्दलचे आपले मत चर्चा पानावर मांडावे.
- वेब पेज वरील शब्दचित्रे आणि colour loss
हे सुद्धा पहा
[संपादन]बाह्य दुवे
[संपादन]- भारतीय भाषा संस्थान
- इंडीक ट्रांस
- मनोगत टंक चर्चा
- मायबोली हितगुज माहीतीची देवण घेवण
- 'याहू ग्रुप मराठीपीपल २' वरील चर्चा
- याहू ग्रुप देवनागरीतील चर्चा
- हिंदी चर्चा